Nükleer İhracat ve İthalat Kontrolüne İlişkin Usul ve Esaslar Belirlendi

2020 Tarihli “Nükleer İhracat Kontrolü Yönetmeliği” yürürlükten kaldırılarak, 9 Ekim 2025 tarihli ve 33042 sayılı Resmi Gazete ile, Nükleer Düzenleme Kurumu (“Kurum”) tarafından “Nükleer İhracat ve Nükleer İthalat Kontrolü Yönetmeliği” (“Yönetmelik”) yayımlandı. Yönetmelik, yayım tarihi itibarıyla yürürlüğe girdi.

Yönetmelik neleri kapsıyor?

Yönetmelik, nükleer silahların yayılmasının önlenmesi amacıyla, nükleer alanda kullanılmak üzere özel olarak tasarlanmış veya hazırlanmış madde, malzeme, ekipman, sistem, bileşen ve teknolojilerin ihracat ve ithalatına ilişkin usul ve esasları düzenliyor. Ayrıca, serbest bölgelere yönelik ihracat ve ithalat işlemleri de bu kapsamda kontrol altına alındı. Temel hedef ise, nükleer faaliyetlerin barışçıl amaçlarla yürütülmesini güvence altına almak.

Yönetmelik ile ne gibi düzenlemeler getirildi?

• Kapsamlı Kontrol Mekanizması

Yeni Yönetmelik uyarınca, ihraç edilen veya ihraç edilen eşyalar kullanılarak üretilen ürünler ile ithal edilen veya ithal edilen bu eşyalarla üretilen mallar nükleer silah veya patlayıcı yapımında kullanılamayacak. Bu koşulun sağlandığına ilişkin taahhüt verilmediği durumlarda Kurum, ilgili ihracat veya ithalat işlemlerine izin vermeyecek.

• Denetim Şartı

“Nükleer Transfer Uyarı Listesi”nde yer alan ürünlerin ihracatı, yalnızca alıcı ülkenin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (“UAEA”) ile yürürlükte bir güvence denetimi anlaşması bulunması ya da eşyaların UAEA denetimindeki tesislere gönderilmesi halinde mümkün olacak.

• Zenginleştirme Tesislerinde Uranyum Oranına Sınır

Bir zenginleştirme tesisi, ekipmanı veya teknolojisinin ihracatında, %20’nin üzerinde zenginleştirilmiş uranyum üretimi yapacak şekilde tasarım veya işletmeye izin verilmeyecek.
Bu koşulu karşılamayan ihracat işlemlerine Kurum tarafından onay verilmeyecek.

• Yeniden Transferlerde Kısıtlama

“Nükleer İhracat Kontrolüne Tabi Eşya Listesi” kapsamında ihraç edilen nükleer veya çift kullanımlı eşyalar başka bir kullanıcıya devredilmek istendiğinde, bu ürünlerin nükleer silah ya da patlayıcı üretiminde veya UAEA denetimi olmayan nükleer yakıt faaliyetlerinde kullanılması mümkün olmayacak.

Kurum tarafından hangi listeler yayımlanacak?

Kurum tarafından “Nükleer Transfer Uyarı Listesi”, “Nükleer Çift Kullanım Listesi”, “Nükleer İhracat Kontrolüne Tabi Eşya Listesi” ve “Nükleer İthalat Kontrolüne Tabi Eşya Listesi”, Kurum’un resmi internet sayfasında kullanıcıların erişebileceği şekilde yayımlanacak ve gerektiğinde güncellemeler yapılacak.

İhracat ve ithalat yapmak isteyen kullanıcılar nasıl bir yol izleyecek?

İthalat ve ihracat işlemlerinde bulunmak isteyen kullanıcıların Kurum’dan ilgili izni alması gerekecek. Başvurular, Kurum’un belirlediği form ve belgelerin ibrazıyla yapılacak. Gerekli belgeler arasında son kullanıcı sertifikası, teknik özellik belgeleri ve oda kayıt belgeleri gibi evraklar yer alıyor.

Kurum, gerekli gördüğü durumlarda ek bilgi veya belge isteyebilecek ve başvuruları Milli Savunma Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı’nın görüşleri doğrultusunda değerlendirecek. Eksik bilgi veya belge bulunması halinde, tamamlanması için ek süre tanınması mümkün olacak.

İzinler ne kadar süreliğine verilecek?

Elektronik veya yazılı olarak düzenlenebilecek olan izinlerin süreleri ihracat ve ithalat işlemleri için farklılık göstermekte. İhracat izinleri bir yıllık olarak verilirken, ithalat izinleri altı aylık süre boyunca geçerli olacak.